İş kazalarının önlenmesinde en etkili yöntemlerden biri, iş yerinde risk değerlendirmesi yapılmasıdır. Peki, bu süreç nasıl işler? Kimler yapar? Hangi adımları içerir?
Bu yazıda, tüm bu sorulara sade ve uygulanabilir yanıtlar bulacaksınız.
❓ Risk Değerlendirmesi Nedir?
Risk değerlendirmesi; iş yerinde yürütülen faaliyetler sonucu oluşabilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerden doğabilecek risklerin analiz edilmesi ve kontrol altına alınması sürecidir.
🔍 Amaç: İş kazaları ve meslek hastalıklarını önlemek.
🧭 Kimler Yapmalıdır?
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre risk değerlendirmesi;
- İşveren sorumluluğundadır.
- İSG profesyonelleri (iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi) ve çalışan temsilcileriyle birlikte yapılır.
- Gerekirse dış uzmanlardan da destek alınabilir.
🧩 Risk Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?
Aşağıda adım adım risk değerlendirmesi süreci verilmiştir:
🔹 1. Tehlikelerin Belirlenmesi
İş yerinde kullanılan makineler, yürütülen işler, kimyasal maddeler, ergonomi, psikososyal faktörler gibi tüm unsurlar göz önünde bulundurularak tehlikeler tespit edilir.
🔧 Örnek:
- Kesici aletlerle çalışma
- Yüksekte çalışma
- Gürültülü ortam
- Kimyasal maruziyet
🔹 2. Risklerin Analizi ve Derecelendirilmesi
Belirlenen tehlikelerin ne kadar ciddi sonuçlar doğurabileceği ve bu tehlikeye maruz kalma olasılığı değerlendirilir.
📊 Genellikle şu yöntem kullanılır:
Risk Skoru = Olasılık x Şiddet
🟢 Düşük Risk
🟡 Orta Risk
🔴 Yüksek Risk
🔹 3. Kontrol Önlemlerinin Belirlenmesi
Riskleri kabul edilebilir seviyeye indirmek için alınacak önlemler belirlenir. Bu önlemler şu sırayla uygulanmalıdır:
- Tehlikeyi ortadan kaldırmak
- Tehlikeyi kaynağında kontrol altına almak
- Mühendislik önlemleri (ör: havalandırma)
- İdari önlemler (eğitim, iş rotasyonu)
- Kişisel koruyucu donanım kullanımı
🔹 4. Risk Değerlendirmesinin Dokümantasyonu
Yapılan tüm analizler, alınacak önlemler ve sorumlular bir risk değerlendirme formu ile kayıt altına alınmalıdır.
📄 Formda bulunması gereken başlıca alanlar:
- Tehlike türü
- Riskin tanımı
- Olasılık – şiddet puanı
- Alınacak önlemler
- Sorumlu kişi
- Tamamlanma tarihi
🔹 5. İzleme ve Gözden Geçirme
Risk değerlendirmesi tek seferlik bir işlem değildir. Aşağıdaki durumlarda yenilenmelidir:
- Yeni bir makine veya ekipman geldiğinde
- Yeni bir iş başlatıldığında
- Kazalar ya da ramak kala olaylar yaşandığında
- Yasal değişiklikler olduğunda
- Düzenli periyotlarda
📌 Sık Yapılan Hatalar
❌ Yüzeysel analiz yapmak
❌ Sadece kağıt üzerinde kalmak
❌ Çalışanları sürece dahil etmemek
❌ Tek bir kişiyle değerlendirme yapmak
❌ Önlemleri takipsiz bırakmak
✅ Risk Değerlendirmesinin Faydaları
| FAYDA | AÇIKLAMA |
|---|---|
| 🛡️ Kazaların önlenmesi | Önceden tespit edilen tehlikeler kontrol altına alınır. |
| 📉 Maliyetlerin düşmesi | Kaza ve iş gücü kaybı azalır. |
| 👷 Çalışan güvenliği | Motivasyon ve iş tatmini artar. |
| 🧾 Yasal uyum | Denetimlerde ceza riski azalır. |
| 📈 Kurumsal itibar | İSG bilinci yüksek bir firma imajı oluşur. |
🧠 Sonuç
Risk değerlendirmesi, sağlıklı ve güvenli bir iş yeri kurmanın temelidir.
Sadece yasal zorunluluk değil, çalışanlara verilen değerin de en açık göstergesidir.
Unutmayın: Tehlikeyi tanımak, önlemenin ilk adımıdır.
İSG EVRİMİ 